Van oorsprong ben ik biologe en ik ben de verslavingszorg ingerold. Ik ben in Roemenië geboren en woonde, studeerde en werkte lange tijd in Duitsland. De afgelopen tien jaar heb ik in Groot-Brittannië gewerkt en opleidingen gevolgd. Inmiddels ben ik vanwege de brexit naar Nederland geëmigreerd. Dit land trok me omdat ik van fietsen en schaatsen houd.
Ik behandel vooral mensen die problematisch middelen gebruiken of gokken. De term verslaafd gebruik ik niet graag, die vind ik te stigmatiserend. Door colleges sociale psychologie en vooral de lessen over kritische psychologie ben ik anders gaan nadenken over behandeling van mijn doelgroep. Onze systemen (wet, drugsbeleid, diagnosecriteria, behandel- structuur, de cultuur en maatschappelijke normen en waarden) hebben veel invloed op ons werk in de ggz. De systemen scheppen ‘realiteiten’ door de taal, zoals het idee dat iemand eerst met middelen moet stoppen om aan iets anders te kunnen werken, of het idee dat sociaal drinken geaccepteerd is, maar sociaal gebruik van coke niet. Het zijn ideeën die we hier aanhangen, maar daarmee zijn ze nog niet waar. In andere culturen is alcohol illegaal en zijn sommige drugs sociaal geaccepteerd. Zowel drugs als alcohol zijn psychoactieve middelen, er is geen echt verschil.
Door deze inzichten ben ik anders gaan aankijken tegen de manier waarop ik cliënten help. Toen ik in Groot-Brittanië werkte, kwamen er vaak cliënten naar me toe die behalve dat ze problematisch middelen gebruikten of gokten, ook andere problemen ervoeren. Als iemand met een verslaving in behandeling wilde voor andere klachten, maar niet wilde afkicken, dan werden ze vaak niet doorverwezen. Ze moeten eerst iets aan het middelengebruik doen. En mensen laten onderzoeken en diagnosticeren op ADHD kon vaak evenmin, omdat er in de wijk waarin ik werkte een wachtlijst van maar liefst vijf jaar was voor zulk onderzoek. De groep die ik zag, konden voor hun ADHD-klachten dus moeilijk hulp krijgen. Hoewel ik met deze doelgroep werkte, ben ik me toch in andere problemen dan in ADHD gaan verdiepen.
Spanning
Het begon bij een cliënt met een complex probleem. Hij miste spanning in zijn leven en zijn werk, daarom gebruikte hij coke en gokte hij. Hij speelde tactische gokspelen, waarbij hij kennis nodig had en onderzoek moest doen, waardoor hij zijn brein kon uitdagen. Hij vond zelf dat hij door het gokken en coke gebruik niet in de problemen kwam, hij had er alleen veel ruzie over met zijn partner. De ruzies gingen over zijn gebruik en gokken en het al of niet krijgen van een baby. Hij wilde graag een kind, zijn vrouw wilde er niet aan beginnen zolang hij zich zo onverantwoordelijk gedroeg. Wat moest hij doen?
Ik heb zijn wens om niet te stoppen gerespecteerd en ben met hem gaan werken aan zijn ADHD-achtig gedrag. Daarvoor moest ik me erin verdiepen. Ik leerde hem hoe je gestructureerd je taken kunt afronden, hoe je leert plannen, hoe je geduld kunt trainen. En ook ging het over zijn neiging om te gokken en te gebruiken en hoe hij dat zo kon doen zonder zijn taken te laten versloffen.
‘ Ik heb zijn wens om niet te stoppen gerespecteerd en ben met hem gaan werken aan zijn ADHD-achtig gedrag’
Over zijn cokegebruik en zijn gokken gaf ik geen mening, dat was een afweging die hij zelf moest maken. Ik kon hem wel leren ermee om te gaan. En ik legde hem uit wat de mogelijke gevolgen van cokegebruik op zijn gezondheid zijn, zodat hij zelf een weloverwogen beslissing kon nemen.
Tot slot was een belangrijk thema hoe hij er met zijn partner mee moest omgaan. Hij moest beter leren communiceren, bijvoorbeeld over zijn eigen behoeften. Maar hij moest ook beter kunnen luisteren naar wat haar behoeftes en wensen waren en begrijpen welke risico’s zij zag aan zijn gedrag.
Andere problemen
Het traject was succesvol, want nog voor de behandeling was afgelopen, was zijn vrouw al zwanger. Hij is samen met twee vrienden parttime een bedrijf begonnen. Dat zorgde voor voldoende spanning in zijn leven, waardoor hij weinig behoefte meer had aan coke. Met het gokken ging hij nog wel door, maar volgens vaste afspraken: niet meer dan een keer per maand en met een van tevoren vastgesteld geld- bedrag. Daardoor had hij meer tijd om verantwoordelijkheden met zijn vrouw te delen en ook meer leuke dingen met haar te doen.
Sindsdien pas ik zo’n manier van behandeling vaker toe. Als iemand niet direct met drugs of gokken wil minderen of stoppen, ga ik eerst met de andere problemen aan de slag. Dat zijn niet altijd ADHD–achtige problemen, het kan ook om angst, eenzaamheid of rouw gaan. Daarnaast geef ik wel altijd uitleg over de gevolgen van alcohol en andere drugs voor de gezondheid en over de sociale gevolgen van drugsmisbruik en gokken en we kijken hoe we de schade kunnen beperken. Vaak blijken mensen dan zelf minder te willen gebruiken.’
Beeld: 500WATT
