Artikelen / 01/04/2016

Illegaal kennis downloaden

Geen reacties
Lees verder
Stel, je kind heeft een zeldzame geboorteafwijking. Als bezorgde ouder wil je op de hoogte blijven van wat wetenschappers over deze afwijking ontdekken. Dat kan. Voor $30 per artikel kun je de nieuwste wetenschappelijke kennis kopen van een uitgever. Maar sinds kort kun je deze artikelen ook illegaal downloaden. Mag dat?
dani

Het lijkt wel een moderne versie van Kohlberg’s klassieke werk naar de ontwikkeling van moraliteit. Hij gebruikte in zijn onderzoek het ‘Heinz Dillema’. De vrouw van Heinz gaat dood, tenzij Heinz een medicijn koopt. Het medicijn wordt voor $2000 verkocht, maar kost slechts $200 om te maken. Heinz heeft $1000. Mag Heinz het medicijn stelen? Wat hier van belang is voor Kohlberg, is niet of je vindt dat Heinz mag stelen, maar waarom je dat vindt.
Wetenschappers worden veelal betaald van belastinggeld. Ze doen onderzoek, schrijven artikelen, en geven die dan gratis aan uitgevers. Die krijgen het copyright, laten het artikel voor 12 cent controleren en opmaken door iemand in India, en verkopen de artikelen massaal voor enkele tonnen per jaar aan de bibliotheek van de universiteit van de onderzoeker. In 2014 maakte Elsevier hiermee 37% winst op ruim 2 biljoen aan inkomsten.
Onze bezorgde ouder heeft geen toegang tot een universiteitsbibliotheek. Ouders kunnen het artikel wel direct van de uitgever kopen, maar dat is wat vreemd, aangezien ouders dit onderzoek zelf gefinancierd hebben van hun belastinggeld. En daar komt een nieuwe website om de hoek kijken: http://www.sci-hub.io/. Browse naar de website, kopieer de link naar het artikel dat je wilt hebben, en voilà: vrijwel elk wetenschappelijke artikel is gratis te downloaden. Maar: het is volstrekt illegaal.
De maakster van de site, de Kazachse Alexandra Elbakyan, vindt het onethisch dat het delen van wetenschappelijke informatie verboden kan worden. Kohlberg definieerde drie hoofdstadia van morele ontwikkeling. Pre-conventioneel (Wat zijn de gevolgen als ik het doe? Krijg ik straf?), conventioneel (Vinden anderen dat dit mag? Wat zijn de normen?) en post-conventioneel. Alexandra bevindt zich duidelijk in dit laatste stadium: Je moet leven volgens je eigen principes, zelfs als dat tegen de huidige regels van de maatschappij ingaat.
Er is weinig discussie over of wetenschappelijke kennis vrij toegankelijk moet zijn. Nederland is voorzitter is van de EU, en vrije toegang tot kennis, of open access, is een speerpunt. De vraag is hoe dit bereikt kan worden. Het is logisch dat de overheid en uitgevers illegaal downloaden geen structurele oplossing vinden. Maar denk eens aan die bezorgde ouder, aan een docent die studenten wil enthousiasmeren voor de nieuwste wetenschap, aan een psycholoog die wil weten wat recent onderzoek laat zien over de effectiviteit van een behandelmethode. En dan komt Kohlberg met zijn vraag: Maar waarom mogen deze mensen niet illegaal wetenschappelijke artikelen downloaden?