‘Dit is geen rustgevende plek’

Wat is de relatie tussen het Leger des Heils en de politie?

‘Wij zijn goede vrienden en partners. Als de politie iemand in ontredderde staat aantreft in een portiek, is het de vraag waar zo iemand dan heen moet. Soms is dat tijdelijk de cel, maar na een tijdje moet die persoon er weer uit en in zeven van de tien gevallen gaat hij dan richting Leger des Heils. Komt zo iemand bij ons binnen, dan is de eerste prioriteit: een veilige plek bieden. Het Leger is lid van ggz Nederland en heeft ook meer dan honderd gedragswetenschappers in dienst, maar soms is er acuut een psychiater of sociaal psychiatrisch verpleegkundige nodig. Als die niet beschikbaar is, en dan wenden we ons tot onze partners in de ggz of de verslavingszorg.’

Signaleert u net als de politie een toename van het aantal mensen met psychische problemen op straat?

‘Ja. Wij zien ook een toename in absolute aantallen van het aantal verwarde mensen op straat, sinds ongeveer half 2012, na zo’n acht jaar van permanente daling. Dat zien we aan de plekken waar mensen altijd terecht kunnen, de zogenaamde laagdrempelige voorzieningen, waar sinds 2,5 jaar steeds meer mensen in grote verwarring of ontredderd aankloppen voor hulp, een stijging van 6 tot 7 % per jaar. Van deze mensen heeft zo’n 60 % gediagnosticeerde psychiatrische problemen, met name depressie, psychose of ernstige ADHD-problematiek. Het hangt bijna altijd samen met een verslavingsprobleem en een groot deel van deze mensen heeft een verstandelijke beperking.

Wat zijn volgens u de oorzaken van deze toename?

‘Die zie ik onder andere in de bezuinigingen in de ggz, zoals de reductie van het aantal bedden, dat met een derde achteruit is gegaan. Ik zie ook met zorg de bezuiniging op het aantal plekken beschermd wonen tegemoet; het model waarmee het aantal plekken per gemeente wordt verdeeld, is vooralsnog erg onduidelijk en houdt geen rekening met de historisch gegroeide realiteit per gemeente; bij de ene gemeente zal een tekort ontstaan, bij de andere misschien wel een overschot. Een andere oorzaak zie ik in het stopzetten van de financiering van de outreachende teams van de openbare ggz (oggz). Dat is een drama omdat deze teams actief op zoek gaan naar mensen die bijvoorbeeld al een tijdje ergens in een schuurtje wonen of in een leegstaande etage boven een winkel en hen kunnen begeleiden naar hulp of andere opvang.’

Ziet u ook oplossingen?

‘Met bestuurlijke drangmaatregelen kan de burgemeester mensen die dreigen te ontsporen een maatregel opleggen, bijvoorbeeld als het gaat om bemoeizorg. Verder moet de ambulante capaciteit omhoog, sociale wijkteams moeten beter worden opgetuigd vanuit de ggz. En zorg voor voldoende vangnet door het aantal bedden in de opvang op te schroeven. Dit hoeven geen dure bedden te zijn, als je creatief bent kun je bijvoorbeeld portiekwoningen inrichten met bedden waarmee in de basisbehoefte wordt voorzien. Wat ook zou helpen is zorgen dat mensen iets te doen hebben, al is het maar een paar uur per dag. Dit kan in het kader van de participatiewet,. Mensen kunnen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk doen, of als ervaringsdeskundige in een instelling werken. Het kan van alles zijn, zolang mensen maar iets hebben dat hen bezighoudt.’

Rapport ‘Verwarde mensen op straat’

Op de website van het Leger des Heils staat te lezen:

‘Via een onafhankelijk onderzoek, verricht in de laagdrempelige dag- en nachtopvang van het Leger des Heils, blijkt dat bij 50% van de bezoekers sprake is van een psychische stoornis. 40% heeft een licht verstandelijke beperking. 66% van de onderzochten is verslaafd, en bijna de helft van de bezoekers heeft een persoonlijkheidsstoornis. Bij 50% van deze groep is sprake van agressief, intimiderend en bedreigend gedrag. Ruim de helft heeft ooit in de gevangenis gezeten. Deze groep is blijvend aangewezen op een beschermde woonvorm. Hetzij zelfstandig met begeleiding in een eigen huis, dan wel in een beschermde woonvorm.’

Het rapport ‘Verwarde Mensen op Straat’ (20 november 2015) met daarin de uitkomsten van dit beeldvormend onderzoek is aangeboden aan minister Schippers van VWS.

Enkele conclusies en aanbevelingen uit het rapport:

-Negen van de tien dak- en thuislozen hebben psychiatrische problemen, verstandelijke beperkingen of een combinatie daarvan. Het gaat vaak om verwarde mensen die prikkelbaar zijn en gebukt gaan onder hun uitzichtloze situatie.

-De toeleiding en toegang tot zorg, behandeling en ondersteuning zijn onvoldoende geregeld. De helft is onverzekerd. Slechts een derde is bij een huisarts ingeschreven, een op de tien lijkt echt bij de huisarts in beeld.

-De centrale problemen, die voor een belangrijk deel bepalen wat mensen zelf kunnen en wat zij nodig hebben, zijn bij velen niet afdoende onderkend en aangepakt. De onderdiagnostiek en onderbehandeling zijn erg hoog.

-Het is essentieel dat er een betere monitoring komt om het verloop van het herstel bij verwarde en dakloze mensen langdurig te volgen.

-Het hoge percentage dat al eerder dakloos was en hun levensverhalen vormen aanleiding om breed in te zetten op een betere herkenning van signalen van verwardheid en maatschappelijke teloorgang.

Het volledige rapport is te vinden op:

http://www.legerdesheils.nl/verwardemensen

Bron: ‘Verwarde mensen op straat. De uitkomsten van een beeldvormend onderzoek onder dak- en thuislozen in de laagdrempelige opvang in twee grote steden.’