Blogs
Henry Otgaar

De ogen van Colin Ross

Geen reacties
Lees verder
Op internet circuleert een filmpje van iemand die beweert dat er energiestralen uit zijn ogen komen.1 En dat zulke energiestralen kunnen worden gemeten. Het is nogal een amateuristisch en gekunsteld filmpje. Met een skibril op, vastgeplakt met aluminiumfolie en met wat losse draden verbonden aan een laptop, zie je de man uitleggen dat het menselijk oog energiestralen uitstoot. Wie die persoon is? Colin Ross: Canadees psychiater en de voormalige president van de International Society for the Study of Trauma and Dissociation. Niet de minste dus. Zijn ideeën, aldus Ross, zijn ‘not allowed by science’. Ross houdt ook andere bedenkelijke ideeën eropna. Zoals dat iemand bezeten kan zijn door demonen.2
Henry Otgaar

Of deze: verdringing. Verdringing is het idee dat traumatische herinneringen onbewust worden opgeslagen en een sluimerend maar intact bestaan leiden. De gedachte is dat traumatische ervaringen, zoals seksueel misbruik, zo overweldigend zijn dat het brein je ertegen beschermt. Eén manier van bescherming is verdringing, zo gaat de gedachte. De heilige graal om later bij die verdrongen herinneringen te komen is therapie.

In de jaren negentig van de vorige eeuw woedde een fel debat over het bestaan van verdringing. Reden? Patiënten die geen herinnering aan misbruik hadden maar wel last van allerlei klachten zoals paniekaanvallen, ondergingen psychologische behandeling. Sommige therapeuten suggereerden dat de klachten onbewust gestuwd werden door verdrongen herinneringen aan misbruik. En zo hervonden de patiënten soms herinneringen aan misbruik, terwijl later bleek dat die herinneringen fictief waren. Vaak was het kwaad dan al geschied. Valse beschuldigingen jegens familieleden werden geuit en in zeer schrijnende gevallen leidde het tot onterechte veroordelingen.

Er zijn legio redenen waarom verdringing discutabel is.3 Buiten dat het idee van verdringing niet gefalsifieerd kan worden (hoe toets je herinneringen die er niet zijn?), tart verdringing alle wetten van het geheugen. Ik noem er één. Alle herinneringen zijn onderhevig aan tijd, waardoor ze minder compleet en accuraat worden. Verdrongen herinneringen niet. Het idee is dat verdrongen herinneringen zelfs na decennia nog even intact zijn als toen ze waren weggestopt. Tja.

Het debat over verdringing is weer in opmars. Voorbeelden zijn er alom. Verdringing wordt soms in een ander jasje gestoken, zoals in het populaire boek van Bessel van der Kolk The body keeps the score. Maar ook lieden zoals Ross populariseren verdringing. Zo wordt soms beweerd dat wetenschappers die kritisch zijn op verdringing stellen dat hervonden herinneringen altijd pseudo-herinneringen zijn.4 Voor de duidelijkheid: ja, hervonden herinneringen kunnen pseudo-herinneringen zijn maar kunnen ook verwijzen naar authentieke herinneringen. Bij dat laatste dient opgemerkt te worden dat verdringing geen goede verklaring hiervoor biedt. Immers: het kan soms lang duren alvorens slachtoffers praten over hun traumatische ervaringen.

Het hebben van bedenkelijke ideeën zoals verdringing gaat soms hand in hand met het hebben van andere bizarre gedachten.5 Laatst ontvingen mijn collega’s en ik commentaar van een referent op een van onze stukken over verdringing. We dienden het werk van Ross te citeren. Ik hoop niet dat deze referent het filmpje van Ross heeft gezien.

Referenties

  1. https://vimeo.com/1449829
  2. https://www.youtube.com/watch?v=Q9Rxj4A7oRA
  3. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745691619862306
  4. https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/1745691619862306
  5. https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2352250X22002251

Beeld: Philip Driessen