Het is nog altijd een beetje een schimmige wereld, die van de peer review. Als je geluk hebt krijg je degelijk commentaar op je artikel, maar het kan ook worden gepubliceerd zonder dat iemand er serieus naar heeft gekeken.
Dat toonde wetenschapsjournalist John Bohannon in 2013 al aan. Hij stuurde een nep wetenschappelijk artikel met duidelijke tekortkomingen naar 307 open access journals, waarvan ruim de helft het stuk probleemloos accepteerde. Het leidde tot een debat over de kwaliteit van peer reviews bij open access tijdschriften. Bij zulke tijdschriften betaalt immers degene die wil publiceren, en dat kan leiden tot een niet al te kritische blik bij de uitgevers.
Psycholoog en methodoloog Jelte Wicherts heeft nu een vragenlijst ontwikkeld waarmee de openheid van het peer-reviewproces in kaart kan worden gebracht. Die openheid is een goede maatstaf voor de kwaliteit van een tijdschrift, betoogt hij. Zo liet een groep bibliothecarissen de vragenlijst los op de tijdschriften waar Bohannon zijn fake-artikel naartoe had gestuurd. De bibliothecarissen wisten niet welk tijdschrift het artikel had geaccepteerd dan wel geweigerd. Maar de mate van openheid over de gehanteerde peer review bleek het kaf van het koren te scheiden: de tijdschriften die Bohannon’s artikel hadden geaccepteerd waren volgens de bibliothecarissen minder open over hun peer-reviewprocedure dan de tijdschriften die Bohannon’s artikel terzijde hadden geschoven.
Wicherts stelt dat auteurs, lezers, reviewers, editors en andere belangstellenden zijn vragenlijst zowel bij open acces als bij traditionele tijdschriften kunnen gebruiken. Door de vragen na te lopen krijg je een eerste idee van de kwaliteit van een tijdschrift. En om de drempel daartoe zo laag mogelijk te houden, heeft de vragenlijst alvast een plek gekregen op de website van het platform Quality Open Access Market (qoam). (ID)
Bron: Wicherts, J.M. (2016). Peer Review Quality and Transparency of the Peer-Review Process in Open Access and Subscription Journals. PLoS ONE 11(1): e0147913. doi:10.1371/journal.pone.0147913
