Wat is in deze specifieke casus nu precies mijn rol? Deze vraag wordt in het spreekuur bijna nooit als eerste gesteld, terwijl psychologen toch af en toe niet-passende petten opzetten of verschillende rollen met elkaar vermengen. Artikel 51 van de Beroepscode voor psychologen blijkt bij het College van Toezicht van het NIP zelfs een van de meest overtreden codeartikelen te zijn. Onduidelijkheid over jouw precieze rol als psycholoog kan tot allerlei beroepsethische complicaties leiden, bijvoorbeeld met het beroepsgeheim of met de toestemming van cliënten of betrokkenen. Voortvloeiend uit het basisprincipe van integriteit wijst de Beroepscode voor psychologen op de risico’s die kunnen kleven aan het vermengen van rollen, zowel van professionele als niet-professionele rollen. Denk bijvoorbeeld aan een ‘vriendendienst‘ aan familieleden of bekenden. Wat op het eerste gezicht juist een vertrouwenwekkende nabijheid lijkt, kan onbedoeld leiden tot een gebrek aan professionele afstand. In veruit de meeste gevallen betekent dit niet dat de psycholoog het verwijt kan worden gemaakt ‘niet integer’ te zijn. Wel kan een gebrek aan rolintegriteit of rolzuiverheid, het niet handelen op basis van een rol ‘uit een stuk’, de belangen van betrokkenen schaden. Overigens meestal vanuit goede intenties.
Er staat niet letterlijk in de code dat het verboden is rollen te vermengen, maar wel wil de Beroepscode psychologen bewust maken van problemen of complicaties die zich als gevolg van het vermengen van rollen kunnen voordoen. Een in het tuchtrecht al veel te lang verontrustend voorbeeld is het afgeven van een verklaring als behandelend psycholoog, waarmee de psycholoog de pet van beoordelaar of adviseur opzet. Of denk aan de psycholoog die een adviesopdracht krijgt om een organisatie of team als geheel door te lichten. Hij of zij kan niet tegelijkertijd of opeenvolgend bevindingen doen over de persoonskenmerken van individuele teamleden. Daar hebben zij meestal ook niet om gevraagd, maar zelfs als dat wel het geval zou zijn, ben je als psycholoog verantwoordelijk voor het bewaken van je rolintegriteit. Duidelijkheid daarover aan alle betrokkenen kan een hoop narigheid, waaronder een klacht, voorkomen.
Heb je zelf een vraag over de ethische aspecten van het beroepsmatig handelen als psycholoog?
Het spreekuur Beroepsethiek vindt altijd op dinsdag plaats van 09:30 uur – 12:30 uur. Via 030 – 820 15 00 (keuze 1) kom je via het informatiecentrum in contact met Rosalinde. Is het (te) druk? Neem dan via het contactformulier contact op: psynip.nl/contactformulier.
