Toen begin 2020 het coronavirus zich begon te verspreiden, kenden Tessa Blanken, Charlotte Tanis en Meier Boersma elkaar niet. Wel deelden ze de motivatie hun expertise maatschappelijk in te zetten. Blanken en Tanis richtten met twee collega’s het platform Science versus Corona op, en Boersma was één van de initiatiefnemers van het Smart Distance Lab. Beide initiatieven sloten perfect op elkaar aan en er werden twee grootschalige experimentele studies georganiseerd om het effect van gedragsinterventies op contacten tussen bezoekers te meten.

Artificiële intelligentie interacteert met mensen. Daarom maakt het per definitie ethische beslissingen en moeten we ons volgens Jan Broersen, hoofddocent van de opleiding ai aan de Universiteit Utrecht en hoogleraar logical methods in Artificial Intelligence, bezighouden met hoe we algoritmen moraliteit kunnen aanleren. Maar kunnen we iets als een moreel kompas wel programmeren? Wat is daarin wenselijk? En hoe zit het met de ethiek van chatbot ChatGPT? ‘Je kunt allerlei ethische principes in regels stoppen, allerlei scenario’s bedenken, maar dat blijft altijd een versimpelde versie van ons morele kompas.’

Onlangs gaf ik samen met enkele collega’s een praatje tijdens een criminologie-symposium1 aan de Katholieke Universiteit Leuven. Mijn lezing ging over een vergelijking tussen Nederland en België op het gebied van gerechtelijke dwalingen. Een gerechtelijke dwaling is een dwaling van het rechtssysteem waarbij een onschuldige wordt veroordeeld. Amerikaanse data laten zien dat met name ooggetuigenfouten en valse bekentenissen daarvan de boosdoeners zijn. Deze oorzaken horen bij uitstek tot het domein van de rechtspsychologie.