Wie denkt aan fraude in de wetenschap, denkt al gauw aan sociaal psycholoog Diederik Stapel. Die verzon complete experimenten, misschien wel twintig jaar lang. Maar wetenschappers kunnen zich op nog veel meer manieren misdragen. Die gaan niet altijd zo ver, maar onderzoekers zelf maken zich hierover grotere zorgen.
Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers van de Vrije Universiteit Amsterdam onder 1353 aanwezigen op vier internationale congressen over wetenschappelijke integriteit. Daarbij kregen de respondenten een lijst van zestig misdragingen voorgeschoteld. Bij elk item moesten ze (onder andere) aangeven hoe vaak ze dachten dat het voorkwam en hoe ernstig ze het vonden.
Selectief citeren, het niet-publiceren van onwelgevallige resultaten, en ten onrechte als auteur van een artikel worden opgevoerd kwamen volgens de respondenten het meest voor. Ook worden jonge onderzoekers volgens de respondenten dikwijls onvoldoende begeleid. Het verzinnen van data werd gezien als ernstigste misdraging, op de voet gevolgd door het verwijderen of veranderen van onwelgevallige data, en het aanpassen van resultaten of conclusies onder druk van een sponsor. Maar zulke misdragingen komen volgens de respondenten weinig voor.
Wangedragingen die volgens de respondenten vaak voorkomen én makkelijk te vermijden zijn, zijn het gebrek aan supervisie van junior onderzoekers, plagiaat, een slordige administratie en knullige data-opslag. Wil je de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek verbeteren, dan zou je om te beginnen dus deze zaken moeten aanpakken. En daarna de rest. (ID)
Bron: Bouter, L. et al. (2016). Ranking major and minor research misbehaviors: results from a survey among participants of four world conferences on research integrity. Research Integrity and Peer Review, 1:17. DOI: 10.1186/s41073-016-0024-5
