De verspreiding van nepnieuws kan enorme gevolgen hebben. Dat zagen we in de VS, waar de ‘alternatieve feiten’ van voormalig president Donald Trump leidden tot de bestorming van het Capitool. Maar fake news tiert ook welig in de coronacrisis. Zo overleden ruim zevenhonderd Iraniërs na het nepbericht dat methanol Covid-19 zou tegengaan. Eerder onderzoek heeft een verband aangetoond tussen het verspreiden van nepnieuws en conservatisme. Conservatievelingen nemen fake news ook eerder voor ‘waar’ aan omdat ze meer geneigd zijn in complottheorieën te geloven. Maar doen we hiermee mensen met een conservatieve kijk op dingen niet tekort?
Jazeker, laat recent onderzoek zien: je moet ook kijken naar conscientiousness. Het zijn namelijk vooral de conservatieven met weinig verantwoordelijkheidsgevoel die nepnieuws verspreiden. Dat blijkt uit acht verschillende online studies, uitgevoerd in Amerika, waaraan in totaal 4642 mensen deelnamen. Er is dus sprake van een interactie-effect: alleen onder mensen met weinig verantwoordelijkheidsgevoel doet politieke kleur ertoe bij het verspreiden van nepnieuws.
Het lijkt erop dat dit effect wordt veroorzaakt door een ‘need for chaos’, oftewel de behoefte de gevestigde orde aan te vallen in een poging de eigen superioriteit te onderstrepen. Volgens de onderzoekers komt dit doordat conservatievelingen in het algemeen gevoeliger zijn voor hiërarchie en zich eerder in hun status bedreigd voelen. De vraag is alleen wat hiertegen te doen is. Waarschuwingen dat een bericht nepnieuws kan zijn, sorteren namelijk weinig effect bij conservatieven die verantwoordelijkheidsgevoel ontberen, zo wijst het onderzoek eveneens uit.
Bron: Lawson, M. & Kakkar, H. (2021). Of pandemics, politics, and personality: The role of conscientiousness and political ideology in the sharing of fake news. Journal of Experimental Psychology: General. Advance online publishin, doi: 10.1037/xge0001120.
Beeld: panuwat phimpha/shutterstock.com
