Levenslooppsychologie

Over de wetenschap en het leven van alledag
05/01/2018
Nele Jacobs
Geen reacties
De Psycholoog 2018-1 Cover
Issue 1
2244 Weergaven
0 Downloads
  • Ontwikkeling is levenslang
    • Ontwikkeling is multidimensionaal en multidirectioneel
    • Ontwikkeling is plastisch
  • Theoretische kaders
    • Het evolutionaire perspectief en de gedragsgenetica
    • Het bio-ecologisch model van Bronfenbrenner
  • Determinanten van de levensloop
  • Twee-continuamodel mentale gezondheid
    • Belang positieve emoties
    • Experience sampling
    • Het leven van alledag
    • Positief affect
    • Erfelijkheid positief affect
    • Factoren geassocieerd met positief affect in het dagelijks leven
    • Inzicht in de gedragspatronen geassocieerd met positief affect
    • Coaching en onderwijs
  • Literatuurlijst
  • Over de auteur
Log in
Een levenslooppsycholoog bestudeert menselijke ontwikkelingspatronen zoals deze zich voordoen in het dagelijkse leven en in de natuurlijke omgeving. Een veel toegepaste methodiek binnen deze eclectische stroming binnen de psychologie is de Experience Sampling Method. ‘ESM-gebaseerd onderzoek draagt in belangrijke mate bij aan de kennisvermeerdering op het gebied van de positieve geestelijke gezondheidszorg,’ betoogt Nele Jacobs.

Binnen de levenslooppsychologie (lifespan psychology) staat de menselijke ontwikkeling centraal. De term ‘ontwikkeling’ verwijst hierbij naar kwantitatieve en/of kwalitatieve veranderingen die zich gedurende de levensloop voordoen. De levenslooppsycholoog bestudeert de menselijke ontwikkelingspatronen in termen van stabiliteit en verandering (groei en verlies) zoals deze zich voordoen in het dagelijks leven en in de natuurlijke omgeving, waarbij er een voortdurende aanpassing plaatsvindt aan wisselende omgevingen gedurende het leven – vanaf de conceptie tot de dood. Hij wil als deskundige anderen in alle levensfasen optimaal begeleiden en ondersteunen bij het formuleren van eigen antwoorden op verschillende levensvragen. Vanuit een specifieke visie op ontwikkeling ontrafelt de levenslooppsycholoog het individuele ontwikkelingstraject en krijgt hij inzicht in de soorten determinanten die deze ontwikkeling beïnvloeden. Hieronder worden de uitgangspunten toegelicht die de levenslooppsycholoog hanteert en wordt er ingegaan op de soorten determinanten die de menselijke ontwikkeling beïnvloeden.

Eén van de grondleggers van de levenslooppsychologie was Paul Baltes (1939-2006) die bij zijn overlijden beschouwd werd

www.lifedatacorp.com
www.psymate.eu
www.twins.be
air.ou.nl

Literatuurlijst

  1. Baltes, P.B. (1987). Theoretical propositions of life-span developmental psychology: On the dynamics between growth and decline. Developmental psychology, 23(5), 611-626.
  2. Bronfenbrenner, U. & Morris, P.A. (2006). The bioecological model of human development. In R.M. Lerner & W. Damon (Eds.), Handbook of child psychology: Theoretical models of human development (6th ed., Vol. 1, pp. 793-828). Hoboken, NJ: John Wiley & Sons Inc.
  3. Csikszentmihalyi, M. & Larson, R. (1987). Validity and reliability of the Experience-Sampling Method. Journal of Nervous and Mental Disease, 175(9), 526-536.
  4. Fredrickson, B.L. (2004). The broaden-and-build theory of positive emotions. Philosophical transactions of the Royal Society of London. Series B, Biological sciences, 359(1449), 1367-1378. doi:10.1098/rstb.2004.1512
  5. Garland, E L., Fredrickson, B., Kring, A M., Johnson, D.P., Meyer, P.S. & Penn, D.L. (2010). Upward spirals of positive emotions counter downward spirals of negativity: insights from the broaden-and-build theory and affective neuroscience on the treatment of emotion dysfunctions and defi cits in psychopathology. Clinical Psychology Review, 30(7), 849- 864. doi:10.1016/j.cpr.2010.03.002
  6. Groot, P. C. (2010). Patients can diagnose too: how continuous self-assessment aids diagnosis of, and recovery from, depression. Journal of Mental Health, 19(4), 352-362.
  7. Hamaker, E.L. & Wichers, M. (2017). No Time Like the Present: Discovering the Hidden Dynamics in Intensive Longitudinal Data. Current Directions in Psychological Science, 26(1), 10-15.
  8. Hohn, P., Menne-Lothmann, C., Peeters, F., Nicolson, N.A., Jacobs, N. et al. (2013). Moment-to-moment transfer of positive emotions in daily life predicts future course of depression in both general population and patient samples. PLoS One, 8(9), e75655. doi:10.1371/journal.pone.0075655
  9. Huber, M., Knottnerus, J.A., Green, L., Van der Horst, H., Jadad, A.R. et al. (2011). How should we defi ne health? British Medical Journal, 343, d4163. doi:10.1136/bmj.d4163
  10. Huber, M., Van Vliet, M., Giezenberg, M., Winkens, B., Heerkens, Y. et al. (2016). Towards a ‘patient-centred’ operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study. British Medical Journal Open, 6(1), e010091. doi:10.1136/bmjopen-2015-010091
  11. Huppert, F.A. & So, T.T. (2013). Flourishing Across Europe: Application of a New Conceptual Framework for Defining Well-Being. Social Indicators Research, 110(3), 837-861. doi:10.1007/s11205-011-9966-7
  12. Jacobs, N. (2005). Twin studies: Beyond Nature-Nurture. Maastricht University, Maastricht. Jacobs, N., Menne-Lothmann, C., Derom, C., Thiery, E., Van Os, J. & Wichers, M. (2013). Deconstructing the familiality of variability in momentary negative and positive affect. Acta Psychiatrica Scandinavica, 127(4), 318-327. doi:10.1111/j.1600-0447.2012.01924.x
  13. Jacobs, N., Van Os, J., Derom, C., Thiery, E., Delespaul, P. & Wichers, M. (2011). Neuroticism explained? From a non-informative vulnerability marker to informative person-context interactions in the realm of daily life. British Journal of Clinical Psychology, 50(1), 19-32. doi:10.1348/014466510X491397
  14. Jacobs, N., Wichers, M. & Rijsdijk, F. (2013). Genetische epidemiologie. In S. Claes & J. van Os (Eds.), Handboek Psychiatrie en Genetica (pp. 21-35). Utrecht: de Tijdstroom.
  15. Jans-Beken, L., Jacobs, N., Janssens, M., Peeters, S., Reijnders, J., Lechner, L., & Lataster, J. (submitted). Upward Spirals of Gratitude and Positive Affect in Daily Life: an Ecological Assessment Study Using the Experience Sampling Method.
  16. Jans-Beken, L., Lataster, J., Leontjevas, R., & Jacobs, N. (2015). Measuring Gratitude: A Comparative Validation of the Dutch Gratitude Questionnaire (GQ6) and Short Gratitude, Resentment, and Appreciation Test (SGRAT). Psychologica Belgica, 55(1), 19-31.
  17. Jans-Beken, L., Lataster, J., Peels, D., Lechner, L. & Jacobs, N. (2017). Gratitude, psychological distress and subjective well-being: results from a 7.5-month prospective general population study. Journal of Happiness studies, 1-17.
  18. Janssens, M., Eshuis, J., Peeters, S., Lataster, J. & Jacobs, N. (2016). Een gezelschapsdier biedt meer dan gezelschap. Tijdschrift voor Positieve Psychologie, 1(4), 63-66.
  19. Keyes, C.L. (2005). Mental illness and/or mental health? Investigating axioms of the complete state model of health. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 73(3), 539-548. doi:10.1037/0022-006X.73.3.539
  20. Kramer, I., Simons, C.J., Hartmann, J.A., Menne-Lothmann, C., Viechtbauer, W. et al. (2014). A therapeutic application of the experience sampling method in the treatment of depression: a randomized controlled trial. World Psychiatry, 13(1), 68-77.
  21. Lamers, S.M., Westerhof, G.J., Bohlmeijer, E.T., Ten Klooster, P.M. & Keyes, C.L. (2011). Evaluating the psychometric properties of the Mental Health Continuum-Short Form (MHC-SF). Journal of Clinical Psychology, 67(1), 99-110. doi:10.1002/jclp.20741
  22. Lataster, J. (2017). Coaching towards positive mental health: eª ects and mechanisms in daily life. Paper presented at the European Congress of Psychology, Amsterdam.
  23. Mehl, M.R. & Conner, T.S. (2012). Handbook of research methods for stuyding daily life. New York, NY: Guilford Press.
  24. Menne-Lothmann, C., Jacobs, N., Derom, C., Thiery, E., Van Os, J. & Wichers, M. (2012). Genetic and environmental causes of individual differences in daily life positive affect and reward experience and its overlap with stress-sensitivity. Behavior Genetics, 42(5), 778-786. doi:10.1007/ s10519-012-9553-y
  25. NOBCO. (2017). Retrieved from http://www.nobco.nl/kenniscentrum/wat-is-coaching Overheid.nl. (2017). Retrieved from http://wetten.overheid.nl/BWBR0028395/2016-08-01
  26. Peeters, S., Lataster, J., Janssens, M. & Jacobs, N. (2016). Dankzij eigenwaarde veerkracht in het dagelijks leven. Tijdschrift voor Positieve Psychologie, 1(2), 43-47.
  27. Schotanus-Dijkstra, M., Pieterse, M.E., Drossaert, C.H.C., Westerhof, G.J., De Graaf, R. et al. (2016). What factors are associated with flourishing? Results from a large representative national sample. Journal of Happiness studies, 17(4), 1351-1370.
  28. Van der Krieke, L., Blaauw, F.J., Emerencia, A.C., Schenk, H.M., Slaets, J. P. et al. (2017). Temporal dynamics of health and well-being: A crowdsourcing approach to momentary assessments and automated generation of personalized feedback. Psychosomatic Medicine, 79(2), 213-223.
  29. Van Roekel, E., Vrijen, C., Heininga, V.E., Masselink, M., Nederhof, E. & Oldehinkel, A.J. (2016). The effects of a personalized lifestyle advice and tandem skydive on pleasure in anhedonic young adults. Bipolar Disorders, (18), 171-172.
  30. Van Winkel, M., Peeters, F., Van Winkel, R., Kenis, G., Collip, D. et al. (2014). Impact of variation in the BDNF gene on social stress sensitivity and the buª ering impact of positive emotions: replication and extension of a gene-environment interaction. European Neuropsychopharmacology, 24(6), 930-938. doi:10.1016/j.euroneuro.2014.02.005
  31. Whitmore, J. (2002). Coaching for Performance: Growing people, performance and purpose. London: Nicholas Brearly. Wichers, M., Kasanova, Z., Bakker, J., Thiery, E., Derom, C. et al. (2015). From Affective Experience to Motivated Action: Tracking Reward-Seeking and Punishment-Avoidant Behaviour in Real-Life. PLoS One, 10(6), e0129722. doi:10.1371/journal. pone.0129722
  32. Wichers, M., Kenis, G., Jacobs, N., Myin-Germeys, I., Schruers, K. et al. (2008). The psychology of psychiatric genetics: evidence that positive emotions in females moderate genetic sensitivity to social stress associated with the BDNF Val-sup-6-sup-6 Met polymorphism. Journal of Abnormal Psychology, 117(3), 699-704. doi:10.1037/a0012909
  33. Wichers, M., Myin-Germeys, I., Jacobs, N., Peeters, F., Kenis, G. et al. (2007). Evidence that moment-to-moment variation in positive emotions buffer genetic risk for depression: a momentary assessment twin study. Acta Psychiatrica Scandinavica, 115(6), 451-457. doi:10.1111/j.1600- 0447.2006.00924.x