Log in
Werd Phineas Gage een notoire zuipschuit en lastpost nadat een ijzeren staaf zijn linker prefrontaalkwab had doorboord? Zo wordt hij vaak gepresenteerd, maar er is alle reden om dat beeld te nuanceren. Zijn geval illustreert eerder hoezeer wetenschappers casuïstiek kunnen fictionaliseren als ze een boodschap willen uitventen, schrijven Harald en Valerie Merckelbach.
Harald Merckelbach, Valerie Merckelbach

Phineas Gage is beroemd. Vooral dan het plaatje van hoe zijn schedel eruit moet hebben gezien: zo’n schedel met een staaf er doorheen. De onfortuinlijke voorman was op 13 september 1848 bij de aanleg van een spoorweg in de Amerikaanse staat Vermont een springlading aan het monteren, toen die vroegtijdig afging. Een ijzeren stang schoot onder zijn linker oogkas naar boven en verliet via de linker voorkwab zijn hersenpan. Wonder boven wonder overleefde hij het ongeluk. Maar daarna was Phineas Gage Phineas Gage niet meer, aldus sommigen van zijn tijdgenoten. Wat ze daarmee precies bedoelden, is niet duidelijk. Maar allerlei eigentijdse auteurs hebben er wel duiding aan proberen te geven. Meestal komt hun interpretatie erop neer dat een hersenletsel als dat van Phineas Gage – waarbij de zogenaamde prefrontale cortex (PFC) beschadigd raakt – aanzet tot asociaal gedrag.

Neem neurowetenschapper Dick Swaab (2010, p. 287). In Wij zijn ons brein vat hij de essentie van het geval Gage aldus samen: ‘Hoewel er een halve theekop