‘Mijn cliënt staat op de wachtlijst, ben ik verantwoordelijk als zij onverwachts in crisis raakt? En stel dat er sprake zou zijn van suïcide, ben ik dan ook verantwoordelijk?’
Of: ‘Ik heb mijn cliënt doorverwezen naar de specialistische ggz, maar hij wil daar niet naartoe. Ik zou dus toch moeten doorgaan met behandelen. Maar wat als de toestand van de cliënt verslechtert, ben ik dan verantwoordelijk?’
De Beroepscode is er duidelijk over: psychologen zijn volledig verantwoordelijk voor hun beroepsmatig handelen, ongeacht hun verplichtingen jegens leidinggevenden of werkgever (artikel 31). Verantwoordelijkheid is niet voor niets een van de vier basisprincipes van de Beroepscode (artikel 10). Maar wat betekent verantwoordelijkheid? Verantwoordelijkheid komt er in de kern op neer dat je als psycholoog een inspanningsverplichting hebt. De inspanningen om toestemming van ouders te krijgen bijvoorbeeld, om de cliënt de best mogelijke behandeling te bieden, maar ook om deze door te verwijzen wanneer die hulp niet (voldoende) mocht baten. Je kunt echter geen garanties geven dat er altijd een positief resultaat uitkomt. Je bent ook niet verantwoordelijk voor een gebeurtenis, een crisis of suïcide, maar wel voor je professionele oordeel, je risico-inschatting, de concrete afspraken en de zorgvuldigheid van je afwegingen.
Het is jammer dat verantwoordelijkheid vaak in één adem wordt genoemd met aansprakelijkheid. Aansprakelijkheid is de juridische vertaling van verantwoordelijkheid en speelt pas een rol wanneer er sprake lijkt te zijn van onzorgvuldigheid of handelen dat in strijd is met de Beroepscode én dat dat je verweten kan worden. Het feit dat je als psycholoog verantwoordelijk bent, betekent dus niet dat je ook meteen aansprakelijk bent.
Het verantwoordelijkheidsgevoel van psychologen speelt ook een grote rol, soms is dit wat te groot. Vraag je ook af of je een bepaalde rol op je kúnt nemen. Denk bijvoorbeeld aan de verantwoordelijkheid als regiebehandelaar en/of werkbegeleider in een situatie waarin het, door personeelstekort, moeilijk is om zicht op zoveel behandelingen of opleidingen te houden. Denk na of je misschien voorwaarden kunt stellen die dat wel verantwoord zouden maken. De vraag is niet óf je als psycholoog verantwoordelijk bent maar veel meer waarvoor je precies verantwoordelijkheid draagt. De context is altijd van belang. Neem als psycholoog daarom dus niet meer verantwoordelijkheid op je dan je in de praktijk kunt waarmaken.’
Heb je zelf een vraag over de ethische aspecten van het beroepsmatig handelen als psycholoog? Het spreekuur Beroepsethiek vindt altijd plaats op dinsdag van 09:30 uur – 12:30 uur. Via 030 – 820 15 00 (keuze 1) kom je via het informatiecentrum in contact met Rosalinde. Is het (te) druk? Neem dan contact op via het contactformulier: psynip.nl/contactformulier.
