Fantoompijn – pijn aan een geamputeerd lichaamsdeel – kan de kwaliteit van leven ernstig aantasten. Wetenschappers aan de Chalmers University of Technology hebben recent ontdekt dat fantoompijn effectief te bestrijden is met behulp van zogeheten ‘augmented reality’. Daarbij wordt iemands waarneming van de werkelijkheid gemanipuleerd middels een computer, door informatie toe te voegen of juist weg te nemen. Aan het onderzoek deden twaalf mensen mee die een onderarmamputatie hadden ondergaan. Gemiddeld hadden zij al tien jaar lang geregeld last van hevige fantoompijn. Alle deelnemers hadden vergeefs diverse behandelingen uitgeprobeerd. Vier van hen gebruikten dagelijks pijnstillers.
In de onderzoeksopstelling zaten de deelnemers voor een computerscherm met daarop een webcam. Zij zagen zichzelf op het scherm, maar met twee volledige armen. De virtuele arm leek daadwerkelijk met hun lichaam verbonden en was door hen te bewegen. Daartoe werd gebruik gemaakt van elektrische signalen uit spieren in het nog bestaande deel van hun arm. Die signalen werden opgevangen door elektrodes op de huid van de stomp. Algoritmes vertaalden deze signalen in bewegingen van de virtuele arm. Na twaalf sessies bleken twaalf van de veertien deelnemers aanzienlijk minder pijn te hebben, een heilzaam effect dat ook na zes maanden nog voelbaar was.
De onderzoekers verklaren het succes van hun behandeling onder verwijzing naar de hersengebieden die via ‘augmented reality’ opnieuw actief worden. De fantoomarm wordt tot leven gebracht door een virtuele representatie ervan; de patiënt kan die zien en in beweging zetten. Hersengebieden die eerder gebruikt werden om de echte arm te bewegen worden daarmee gereactiveerd. Vermoedelijk is dit de oorzaak van de afnemende pijn. (EdJ)
Bron: Ortiz-Catalan, M. et al. (2016). Phantom movements in augmented reality helps patients with intractable phantom limb pain. The Lancet. doi: 10.1016/50140-6736(16)31598-7
