Na het meemaken van een stressvolle periode of ingrijpende gebeurtenis doorlopen mensen een proces dat volgens het PI-PE-model* bestaat uit twee fasen. In de eerste fase, de tolerantiefase, blijkt of iemand immuun is voor de omstandigheden waaraan hij of zij wordt blootgesteld. Immuniteit voor een specifieke stressor berust op eerdere ervaringen met die stressor. Wie geleerd heeft om te gaan met een tijdelijke piek in de werkdruk, kan blijven functioneren wanneer er extra taken bijkomen.
Mensen die psychologisch elastisch zijn, laten in de tolerantiefase een tijdelijke terugval in het functioneren zien – bijvoorbeeld na het overlijden van een dierbare. Zij tonen veerkracht tijdens de tweede fase: de fase van narratieve constructie. In deze fase gaan mensen betekenis verlenen aan wat zij meemaken, hetzij door de ervaring te integreren binnen hun bestaande levensvisie, hetzij door hun levensvisie te wijzigen. Bij posttraumatische groei leidt een ingrijpende gebeurtenis zo niet alleen tot negatieve, maar ook tot positieve uitkomsten. Mensen die kwetsbaar zijn voor stress lukt het niet om een positieve betekenis te geven aan hetgeen hen overkomt. Zij blijven rigide vasthouden aan bestaande oplossingen die niet langer werken.
Het ambitieuze, theoretische PI-PE-model kan onderzoek én praktijk inspireren. Zo brengt het structuur in de veelheid aan veerkracht bevorderende programma’s: interventies gericht op het verhogen van de tolerantie zijn proactief; interventies die mensen helpen bij het construeren van een narratief zijn reactief.
Bron: Ijntema, R.C. et al. (2021). Resilience mechanisms at work: The psychological immunity-psychological elasticity (PI-PE) model of psychological resilience. Current Psychology. Doi: 10.1007/s12144-021-01813-5
*In het volgende nummer staat een wetenschappelijk artikel over dit model.
Beeld: MaLija/shutterstock.com
